Kennisdeal: te gast bij Arion en EMMA Safety Shoes

En opeens sta je voor een stuk Berlijnse muur. Raar? Nee, niet als je weet dat je bij Arion naar binnen stapt. Een bedrijf in medische hulpmiddelen en een bedrijf dat koploper is en wil zijn. Erik Joosten is oprichter en CEO van Arion. Een man met een visie en een man met lef. Zo durfde hij het een paar jaar geleden aan om zijn kantoor te bouwen op de grens van Duitsland en Nederland. Waarom? Omdat het kon én omdat het tot de verbeelding spreekt en daardoor aantrekt.

De leden van shiftLimburg zijn vandaag te gast bij Arion. Om te horen hoe Arion de voor haar belangrijke Sustainable Development Goals in de praktijk toepast. En op die manier meewerkt aan een duurzame samenleving.  En dat is niet vanzelfsprekend. Het vereist een strategie. Arion maakt iedere drie jaar een strategisch plan. Maar key is ook dat je menskracht vrijmaakt hiervoor. Met als ultiem doel het toewerken naar een intrinsieke motivatie bij het hele bedrijf. Moeilijk soms omdat het ook weerstand oproept. Bij Arion ging Fabian Groven hiermee aan de slag. Fabian werkt inmiddels niet meer bij Arion maar bij EMMA Safety Footwear. Hij is de tweede gastspreker van vandaag.

Arion heeft twee producten: Arion Slide Solutions, de aantrekhulpen voor compressiekousen en Swash®, speciale doekjes en washandjes waarmee je kunt wassen zonder water. Beide producten zijn gericht op de verlichting van de zorg en het stimuleren van de zelfstandigheid van de patiënt. Wat Arion inspireert en motiveert, is dat zij mensen simpelweg zien lachen bij het gebruik van hun producten.

Vanuit de zorg is er steeds meer aandacht voor sustainability. Alhoewel het in de praktijk vaak nog lastig realiseerbaar is. Hoe mooi is dat je dan ziet hoeveel water een ziekenhuis kan besparen met de inzet van Swash®. Los van het gebruiksgemak bij de zorgverleners. En Arion verzilvert deze waterbesparing door voor elk pakketje Swash® schoon drinkwater te doneren aan de Made Blue Foundation. Zij zorgen ervoor dat het water daar terechtkomt waar het het hardst nodig is. Bijvoorbeeld in sloppenwijken in derdewereldlanden. En dat heeft Erik met eigen ogen kunnen zien toen hij op bezoek was in een sloppenwijk: voor 500 mensen was er 1 wc en 1 douche beschikbaar. Het behoeft geen uitleg wat dit betekent voor hygiëne en infectiegevaar.

Hoe sustainable is een wegwerpproduct nu eigenlijk?

Vaak krijgt Erik de vraag: hoe kun je nu met een wegwerpproduct sustainable zijn? Een terechte vraag. Om daar inzage in te krijgen én te geven heeft Arion een zogenaamde levenscyclusanalyse (LCA) laten uitvoeren ten aanzien van de milieubelasting. Uitkomst: Swash® is 74% minder milieubelastend dan traditioneel wassen. Kijk, en dat zijn feiten waarmee je klanten kunt overtuigen. Arion is dan sec gezien niet milieuvriendelijk maar zeker wel minder milieubelastend. Maar sustainability begint al veel eerder. Bij je productontwerp. En daar werken ze bij Arion hard aan.

Verbinding is de kracht

Naast de aandacht voor hun producten kijkt Arion ook naar de interne organisatie én haar rol in het ecosysteem. Intern is veel aandacht voor diversiteit in de opbouw van het personeelsbestand: in gender, opleiding maar ook wat betreft nationaliteit. En dat is goed, want het geeft dynamiek en leert je vanuit andere invalshoeken te kijken naar zaken. Trots vertelt Erik dat Arion een bijdrage levert aan het medisch cluster van de Parkstad regio. Hier werken 5.500 mensen in de medische logistiek. En samen met partners wordt gekeken welke toegevoegde waarde dit cluster kan bieden.

En dan neemt Fabian Groven het stokje over. Sinds drie maanden werkzaam bij EMMA Safety Footwear: producent van veiligheidsschoenen. EMMA staat ook bekend als koploper als het gaat om duurzaamheid. Maar voor Fabian telde, net als tijdens zijn tijd bij Arion, de intrinsieke motivatie bij EMMA om duurzaam te opereren. Dat is niet alleen een mooi streven, maar als je intrinsiek bezig bent vergroot dat ook de kans dat je kunt voldoen aan de wet- en regelgeving die op ons afkomt.

We eten ons meer dan rond

Maar voor Fabian ingaat op de vraag of de EMMA-schoen nu echt circulair is, gaat hij eerst in op de urgentie van de wereldwijde inzet op duurzaamheid. Hij wijst daarbij op het boek ‘De donuteconomie’ van Kate Raworth. Zij verhaalt over ons huidige failliete economische systeem: we verdelen onze resources niet goed én overschrijden ecologische grenzen. Op de wijze waarop we nu leven zouden we in 2050 drie wereldbollen nodig hebben om aan onze consumptiebehoefte te kunnen voldoen. Dit is niet houdbaar, dat is duidelijk.

Alleen al in Nederland wordt jaarlijks 130 miljoen kilogram aan kleding weggegooid. Dat is een behoorlijke afvalberg. 10% van de geproduceerde schoenen belandt onverkocht op deze afvalberg. Kijk je naar de CO₂-impact, dan draagt de schoenenproductie ‘slechts’ 1,4% bij aan de wereldwijde uitstoot. De impact van de veiligheidsschoenen in dit verband is ongeveer 0,05%. Dat is niet veel, maar het pleit ons niet vrij geeft Fabian aan om het anders te doen.

Vroeger was alles beter

Maar terug nu naar EMMA Safety Footwear. EMMA stamt uit de Staatsmijnen. De werkomstandigheden destijds waren zwaar. Sommige werknemers waren op een gegeven moment fysiek niet meer in staat het werk in de mijn te verrichten. Het was de verantwoordelijkheid van het bedrijf om deze mensen aan het werk te houden en er werd een tak binnen het bedrijf opgezet waarbij deze werknemers schoenen gingen repareren van collega’s. Dat is niet alleen circulair avant la lettre (refurbishment) maar ook sociaal bewust. Vandaag werkt nog steeds 53% van de mensen bij EMMA met een zekere afstand tot de arbeidsmarkt.

Hoe circulair kun je zijn

In 2018 werd gepresenteerd dat EMMA dé circulaire duurzaamheidsschoen had. Fabian wilde bij zijn indiensttreding onderzoeken hoe dat nu, zes jaar verder, is. Als kader gebruikt hij hiervoor de zogenaamde R-ladder. Deze ladder heeft zes tredes en iedere trede geeft de mate van circulariteit aan: hoe hoger op de ladder, hoe beter je het eigenlijk doet.

Zijn conclusie: eigenlijk bevindt EMMA zich nog betrekkelijk onderaan de ladder. Maar opereert zij wel degelijk circulair en wordt de ladder steeds meer beklommen. EMMA gebruikt namelijk veel gerecycled materiaal. Zo worden bij alle schoenen de veters, binnenvoering en inlegzolen gemaakt van recyclet materiaal. Maar EMMA gaat verder, wil verder. Haar duurzaamste schoen is The Mine. Hier is ook de hak al gemaakt van afvalmateriaal (Purschuim) en zijn de zolen gemaakt van rubber afval.

Is de schoen daarmee circulair? Nee, want je kunt hem niet zo in lagen uit elkaar halen. Dat zou ook niet wenselijk zijn, want het is tenslotte een veiligheidsschoen. De veiligheidsschoenen worden nu ingezameld en gaan in zijn geheel bij een derde partij in de shredder. Vervolgens wordt de uitkomst op gewicht gescheiden in aparte stromen. Deze reststromen worden nu doorverkocht, maar op termijn zou je deze weer kunnen en willen inzetten om nieuwe schoenen te maken.

Net als bij Arion ligt dus ook bij EMMA de uitdaging in het productontwerp. Hoe kun je de schoen zo ontwerpen dat je restmateriaal een schonere recyclestroom oplevert met als hoger doel hoogwaardige toepassing ín een nieuwe veiligheidsschoen.

Weet wat je produceert

Mooi is ook dat EMMA voor iedere schoen een materiaalpaspoort maakt. In dit digitale paspoort geef je precies aan wat er in de schoen zit. Want ook dat wordt onderdeel van de nieuwe wet- en regelgeving, bijvoorbeeld met betrekking tot de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid. Je blijft als producent verantwoordelijk, ook als het product de afvalstatus bereikt. En met een paspoort weet de recycle partij precies wat er in zit.

Zo zijn we met z’n allen onderdeel van het circulaire systeem. Ja, want we moeten het samen doen. Alleen is lineair. Samen circulair.