28 april 2025
Praktijkverhalen
0 reacties
6x bekeken
Wat zijn de voor- en nadelen van Artificial Intelligence (AI) en gaat het de wereld nou eigenlijk beter maken, of juist niet? Helpt AI jou straks met jouw werk? Hoe zit het met de invloed van Big Tech? En is AI eigenlijk politiek?
We spreken met Elia Formisano, neurowetenschapper aan de Universiteit Maastricht en verbonden aan BISS op de Brightlands Smart Services Campus. Hij wil beter begrijpen hoe ons brein werkt en AI inzetten om dat niet alleen te onderzoeken, maar ook om praktische toepassingen te ontwikkelen die mensen écht helpen. Zoals slimme technologie die geluid herkent: van brekend glas tot een huilende baby.
Meet the expert
- Wie? Elia Formisano
- Functie: Hoogleraar Neurowetenschappen aan de Universiteit Maastricht
- Expert in: Hersensignalen, gehoor, spraak en neural AI
- Werkt aan: AI-systemen die geluid herkennen voor toepassingen in o.a. zorg en smart homes
AI die geluid kan herkennen
Als Elia begint te vertellen over zijn onderzoek, moet ik mijn laptop verplaatsen naar een andere kamer. Buiten zijn ze bomen aan het omzagen, en Elia grijpt het voorbeeld aan om de relevantie van zijn werk te beschrijven. AI-systemen trainen om geluiden te herkennen is niet eenvoudig, maar wel belangrijk. ‘Geluid is overal’, legt Elia uit.
Formisano’s team werkt aan technologie die geluid niet alleen kan classificeren, maar ook beschrijft wat er gebeurt. ‘We kennen allemaal ondertiteling waarin staat: *[muziek speelt]* of *[hond blaft]*. Nu wordt dit handmatig toegevoegd, maar stel je voor dat een systeem context toevoegt. Het herkent dat er een baby huilt of de deurbel gaat. Dat kan heel helpend zijn, bijvoorbeeld als toepassing in smart homes waarin AI herkent dat er een glas breekt of dat een baby begint te huilen. Dan kan het systeem een ouder of zorgverlener waarschuwen. Dát is waar we naartoe willen.’
Je brein in een computermodel
Elia Formisano werkt aan Neuro-AI. Dit vakgebied richt zich op het bouwen van AI-modellen die geïnspireerd zijn op de werking van het menselijk brein. ‘Je begrijpt het pas echt als je het kunt namaken’, zegt Elia hierover. Stap één is om het brein te bestuderen. Dat doet Elia bij de afdeling Cognitieve Neurowetenschap van de Universiteit Maastricht. Stap twee is het ontwikkelen van modellen die het brein imiteren. Dat is wat MaCSBio doet. En stap drie is de toepassing van deze modellen in de ‘echte wereld’. Dat gebeurt op de Brightlands Smart Services Campus, bij BISS.
AI is voor Elia dé manier om het brein beter te begrijpen. ‘Met de computer proberen we te achterhalen hoe het brein informatie verwerkt – bijvoorbeeld geluid of taal door dit na te bootsen in computermodellen. Hierdoor leren we steeds beter hoe ons eigen brein functioneert.’ Door AI kunnen ze nieuwe inzichten sneller, veiliger en gemakkelijker testen in toepassingen voor bijvoorbeeld de zorg of communicatie, dat heet ‘in-silico testen.’
"Je begrijpt het pas als je het kunt namaken"
De toekomst van AI
Volgens Formisano zijn er twee ontwikkelingslijnen in AI. ‘Robotics wordt groter, denk aan zorgrobots of slimme assistenten in huis. Maar ook taalmodellen zoals ChatGPT ontwikkelen zich snel – al blijven ze beperkt. De toekomst van AI ligt in systemen die echt kunnen functioneren in de praktijk. Dat betekent: modellen die geluiden kunnen herkennen in allerlei omgevingen, van ziekenhuizen tot woonkamers. En robots die geluiden kunnen herkennen en daarop reageren – dat gebeurt nu nog weinig.’
Het blijkt makkelijk om AI iets te laten doen in een gecontroleerde omgeving, maar in realistische situaties – met ruis, onverwachte geluiden of meerdere geluidsbronnen – wordt het complex. Elia: ‘We zijn op dit moment zover dat we AI één enkel geluid kunnen laten herkennen, maar we hebben een grote Europese subsidie binnengehaald voor ons onderzoek en we willen dat AI straks meer geluiden tegelijk herkent. Zoals jouw brein dat ook doet: op het strand hoor je de golven, de mensen én de wind en die kun je ook allemaal onderscheiden.’
Verder verdiepen
Elia Formisano: ‘AI kan ons helpen het brein beter te begrijpen – en dat is voor een neurowetenschapper als ik een unieke kans. Maar, net als het brein zijn AI modellen complex. Dus als je over AI leest, lees dan niet alleen de kop, maar probeer je verder te verdiepen. Het is vooruitgang, maar er zijn wel beperkingen.’
Is AI een vloek of een zegen?
‘Elke technologie heeft risico’s, maar AI is vooruitgang,’ zegt Elia. ‘Het helpt ons het brein beter te begrijpen, en dat is cruciaal. Want hoe meer we van het brein snappen, hoe beter we mensen kunnen helpen, bijvoorbeeld mensen die last hebben van doofheid of slechthorend zijn. Dankzij AI gaan de ontwikkelingen nu veel sneller. We moeten alleen zorgen dat we het op een verantwoorde manier inzetten, en dat is aan ons.’
Dit artikel maakt deel uit van een serie van de AI-hub Brightlands, waarin experts vragen over kunstmatige intelligentie beantwoorden. Deze serie biedt diepgaande inzichten in de impact van AI op verschillende industrieën, de laatste trends, en praktische toepassingen van AI-technologie.