21 juni 2021
Nieuws
0 reacties
105x bekeken
Wereldwijd wordt het aantal volwassenen met diabetes door de International Diabetes Federation (IDF) geschat op 415 miljoen. Naar verwachting stijgt dit aantal naar 642 miljoen in 2040. Een gezonde leefstijl is essentieel bij het voorkomen van (ernstige) diabetes. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat ongeveer 90% van de mensen met diabetes type 2 overgewicht of obesitas heeft.
Mireille Sthijns is Assistant Professor bij het Centre for Healthy Eating & Food Innovation, onderdeel van Maastricht University. Zij doet onderzoek naar fruit. Of beter gezegd: de inhoudsstoffen van fruit. “We zijn op zoek naar componenten in het fruit die effect hebben op de glucosehuishouding van de mens. Ik probeer de mechanismen hierachter te ontdekken: om welke stoffen gaat het, wat doen ze en wat zorgt ervoor dat juist die stof een positief effect op de gezondheid heeft? Als we die mechanismen weten, kunnen we mensen met diabetes type 2 of prediabeten helpen bij het verbeteren van hun gezondheid door bijvoorbeeld bepaalde fruitsoorten te adviseren die vol met deze stoffen zitten en door een nieuw voedingsproduct te ontwikkelen, op basis van deze stoffen.”
Diabetes
Bij diabetes zit er te veel suiker (glucose) in het bloed. Diabetes type 2 is het meest voorkomende type diabetes: negen op de tien mensen met diabetes heeft dit type. Bij deze ziekte, ook wel suikerziekte of ouderdomssuiker genoemd, reageert het lichaam niet meer goed op het hormoon ‘insuline’. Normaal gesproken zorgt insuline ervoor dat glucose uit het bloed in de cellen kan gaan, maar bij diabetes type 2 wordt het lichaam ongevoelig voor de werking van insuline. Dat kan komen door overgewicht of weinig beweging, maar ook erfelijke aanleg speelt een rol.
De glucose blijft in het bloed en de bloedsuikerspiegel stijgt (insulineresistentie). De alvleesklier gaat ter compensatie meer insuline aanmaken, maar dit wordt uiteindelijk ook minder. Hierdoor raakt de bloedsuikerspiegel ontregeld en ontstaan er klachten als vermoeidheid en kortademigheid tot aan nierfalen of zelfs blind worden. Patiënten krijgen vaak voedings- en bewegingsadviezen en moeten soms medicijnen nemen of insuline spuiten. Prediabetes is een voorfase van diabetes type 2. In deze fase reageert het lichaam al minder goed op insuline. Daardoor heeft het lichaam meer moeite met de verwerking van bloedsuiker. Bij prediabetes zijn de bloedsuikerwaarden al iets hoger, maar nog niet zo hoog dat je diabetes hebt.
Fruitsoorten
Mireille doet dit onderzoek samen met collega-onderzoeker Associate Professor Freddy Troost, waarbij zij zich focust op het mechanistische onderzoek in het laboratorium (in vitro) en hij zich bezighoudt met de klinische studies, het onderzoek met proefpersonen (in vivo). Het uiteindelijke doel is om interventies en innovaties op het gebied van voeding te ontwikkelen. “Iedere fruitsoort heeft andere stoffen en concentraties. We kijken naar de bioactieve stoffen: in welk soort fruit zijn deze hoog en hoe kunnen we deze gebruiken? We hebben inmiddels drie stoffen gevonden waarvan we zien dat ze een positief effect hebben. Ik kan helaas niet zeggen om welke stofjes het gaat, omdat er in een latere fase commerciële producten van gemaakt gaan worden. Ik houd me vooral bezig met het achterhalen van de mechanismen en het vinden van nieuwe manieren om diabetes te bestrijden. Als je bedenkt dat van de Nederlanders van 45 jaar en ouder naar verwachting 1 op de 4 in de toekomst diabetes type 2 krijgen, dan kunnen wij met dit onderzoek echt een bijdrage gaan leveren aan verbeteren van de gezondheid van de mens.”
Bedrijven
Het bedrijfsleven is al in een vroege fase bij dit onderzoek betrokken. “Als we weten welke stoffen werken, moet daar ook een voedingsproduct van gemaakt worden. We hebben de bedrijven daarbij nodig: zij zijn aan zet voor de productontwikkeling. Je kan denken aan een drankje, reep of gel. Maar misschien ook wel een voedingssupplement. Alle opties zijn interessant, maar de voorkeur gaat uit naar een voedingsproduct, omdat een capsule of supplement toch de associatie heeft met een medicijn. Een levensstijl aanpassen is niet gemakkelijk, maar een voedingsproduct voor een betere glucosehuishouding kan daarbij helpen.” Maar ook de fruittelers zelf zijn hard nodig in dit onderzoek. Zij zijn de leveranciers van het onderzoeksonderwerp: het Limburgse fruit. Er zijn inmiddels twee fruittelers betrokken, maar volgens Mireille kunnen geïnteresseerde telers zich nog altijd melden.
Maag en darmen
Binnen dit onderzoek wordt ook gekeken naar de werking van de stoffen bij verwerking. Ze kunnen uitstekend werken in een stuk fruit, maar wat gebeurt er met die stoffen als je ze bijvoorbeeld verhit of onder druk zet? “Het is mogelijk dat de functionaliteit van de stof dan afneemt en dat willen we natuurlijk niet. Ook is het belangrijk om te weten in hoeverre die gezonde stoffen ook opgenomen worden door het lichaam: hiervoor maken we gebruik van de maag-darmsimulator in ons laboratorium dat het verteringsstelsel van de mens nabootst en cel-systemen die opname van de darm naar het bloed simuleren.”
Klinische trials
De volgende stap zijn de klinische trials, waarin de werking van de stoffen met proefpersonen wordt onderzocht. Hiervoor ligt een verzoek bij de medisch-ethische commissie. “Zodra we toestemming hebben, gaan we starten. Dat is hopelijk rond de zomer. In deze trial van twaalf weken willen we de opname van een - of meerdere stoffen - meten en kijken of het mechanisme dat we hebben onderzocht op celniveau ook echt een daadwerkelijk effect geeft.”
Samenwerking
Binnen het onderzoek wordt intensief samengewerkt tussen Nederland en België. De partijen vullen elkaar volgens Mireille goed aan op het gebied van kennis en verwerking van de fruitstoffen. “Diabetes is een wereldwijd probleem, dat stopt niet bij de grens. Samenwerking is niet meer dan logisch. Brightlabs is expert in het meten van inhoudsstoffen. Bij ons instituut draait het om de opname en de metabole werking van inhoudsstoffen in het menselijk lichaam en de psychologische en gedragsaspecten van voeding. Universiteit Hasselt doet veel onderzoek naar de neurologische effecten van inhoudsstoffen en Proefcentrum Fruitteelt heeft veel kennis van de teelt en inhoudsstoffen in fruit. Je hebt echt al die verschillende expertises nodig om tot een goed resultaat te komen.”
Limburg
Binnen dit onderzoek ligt de focus op het Limburgse fruit. Maar het is natuurlijk niet zo dat de Limburgse appel of peer een stuk gezonder is dan die uit Utrecht of Geldermalsen. “Nederlands en Belgisch Limburg zijn sterk in het telen van fruit: van appels, peren, kersen en blauwe bes tot aan aardbeien en frambozen. Maar de fruittelers in de regio hebben het zwaar. De sector staat onder druk en de omzetten lopen terug. Met de kennis uit dit onderzoek kunnen er nieuwe producten ontwikkeld worden met mooie gezondheidswaarden. Hierdoor ontstaan er nieuwe verdienmodellen en markten, waarmee de Limburgse teler zijn positie kan versterken.”
Ontrafelen
De komende jaren wil Mireille het mechanisme nog verder gaan ontrafelen. “We zijn grote stappen aan het zetten. Maar het ontwikkelen van een heel nieuw voedingsproduct is niet niks. Ik hoop dat we over drie jaar een product hebben dat echt kan bijdragen aan de gezondheid van mensen met diabetes type 2 en prediabetes en waarmee we misschien zelfs kunnen voorkomen dat mensen deze ziekte krijgen.”
Over pilot 'Waarde van Limburgs Fruit’
De pilot ‘Waarde van Limburgs Fruit’ is in 2020 gestart. Via dit project zetten Brightlands Campus Greenport Venlo, Universiteit Maastricht en Brightlabs BV samen met Universiteit Hasselt en het Proefcentrum Fruiteelt hun expertise in om met elkaar de Limburgse fruitteelt een flinke impuls te geven. De focus ligt op het ontwikkelen van nieuwe inzichten rondom inhoudsstoffen in Limburgs fruit, de effecten van de teelt hierop en gezondheidswaarde voor de consument.