Kennisdeling in de transitie naar duurzame landbouw

Is jouw bedrijfsvoering over 10 jaar nog hetzelfde als nu? Of ga je een geheel nieuwe koers inslaan? Het webinar "Kennisdeling, de sleutel tot een succesvolle transitie naar een duurzame landbouw" inspireert na te denken over de ontwikkeling van jouw agrarische bedrijf, door inzicht te geven in de toekomst van de landbouw.

Het door de ZLTO georganiseerde webinar is onderdeel van het meerjarige project 'Kennisdeling, de sleutel tot een succesvolle transitie naar een duurzame landbouw'. Inspiratie over landbouw in de (nabije) toekomst wordt in het webinar gegeven door drs. Krijn Poppe, verbonden als econoom aan de universiteit van Wageningen.

Visie Landbouw, Natuur en Voedsel

Poppe start zijn presentatie door nog eens de punten van Minister Schouten op een rij te zetten. Negen criteria zijn opgesteld om de Nederlandse landbouw te hervormen naar een kringlooplandbouw. Dit is geen plan zonder obstakels, aldus Krijne. De negen punten zijn soms in tegenstrijd met elkaar en op welk niveau worden de punten opgepakt? Per provincie, of landelijk? Europees of mondiaal? Hoe lager het niveau hoe hoger de kosten zullen zijn.

Krijn Poppe pleit voor een focus op bodembeheer. De bodem wordt door de Nederlandse landbouw intensief gebruikt en lijdt onder klimaatverandering. Zonder ingrijpen zal de bodem teveel uitgeput zijn om in 2040 nog te produceren. Niet alleen het milieu, maar ook de landbouw komt hierdoor dus in de problemen.

Tredmolen

De huidige problematiek is het gevolg van de zogenaamde 'agrarische tredmolen', legt Poppe uit. Door de toenemende welvaart lopen arbeidskosten op. Vervolgens worden machines bedacht om het werk over te nemen. Dit levert allereerst winst op, maar hoe meer boeren de nieuwe techniek toepassen, hoe sterker de prijs daalt, waardoor de winst teniet wordt gedaan. En dus wordt er opnieuw geïnnoveerd, wat opnieuw tijdelijk voor winst zorgt, totdat ook die weer verdwijnt door dalende prijzen. De sector doet een stap vooruit, maar blijft op de bodem van de tredmolen staan. Door dit systeem van de tredmolen kent de landbouw een continue trend tot intensivering. Deze trend werd lange tijd geaccepteerd, maar daar lijkt nu verandering in te komen.

Ook de voedselketen wordt door Poppe onder de loep genomen. Hij laat zien hoe in de hele keten de consument en de boer de zwakke schakel zijn. Zij vangen de klappen op in de keten, waar retail. de voedselindustrie en de leveranciers het makkelijker hebben. De logische oplossing zou zijn om het systeem te veranderen, maar is er verandercapaciteit?

Drie aanpassingen

Krijn Poppe deelt drie mogelijkheden om aanpassingen te doen in een agrarisch bedrijf met het oog op de toekomst:

• differentiatie: nieuwe keuzes binnen bestaande bedrijfsvoering, bijvoorbeeld andere producten of gewassen, andere verkoopkanalen of andere marketing. Differentiatie is veelal gericht op beleving, het geven van een unieke ervaring (denk aan vergeten groenten, ambachtelijk bereid, zonder additieven, streekproduct etc.)
• diversificatie: nevenactiviteiten, zoals toerisme, zorg, kinderopvang, energie of loonwerk
• organisatievorm: wijzigingen in zaken als digitalisering, veiling of contracten (bijvoorbeeld concept herenboeren)

Om als boer een keuze te kunnen maken is kennisdeling van groot belang. Een online kijker van het webinar stelt de vraag of het nog mogelijk is te overleven op basis van standaard landbouw. De mening van Poppe is hierover niet erg positief. Hij voorziet dat maximaal 20% van de agrariërs dit op winstgevende manier kunnen blijven doen en dan alleen door schaalvergroting. Voor alle boeren in de middengroep adviseert hij te kiezen voor één van de drie genoemde aanpassingen (of genoegen nemen met minder).

Terugkijken

Dit was een samenvatting van het gegeven webinar. Wil je het volledige webinar terugkijken, en bijvoorbeeld zien hoe de deelnemers reageerden op verschillende vragen die hen werden voorgelegd, klik dan hier.