Innovatieve teelten op Limburgse grond

Veel boeren zullen niet direct enthousiast worden van het experimenteren met een nieuw gewas. Het kost tijd om te ontdekken hoe je tot een optimale opbrengst komt en een afzetmarkt is er misschien ook niet in een keer. Toch durven verschillende ondernemers in de Limburgse agrofoodsector het aan, omdat ze voorbereid willen zijn op een warmer en droger klimaat, omdat ze duurzamer willen ondernemen of kansen zien voor een aantrekkelijk verdienmodel. We zetten een aantal pioniers op een rij.

Onderzoek en praktijk

De zoektocht naar nieuwe gewassen is niet alleen een zaak van de boer. Vanuit de overheid worden onderzoeken en experimenten gestimuleerd, vanuit een duurzaamheidsperspectief, maar ook voor een sterke positie van de Nederlandse boer. Wageningen University & Research (WUR) werkt binnen het onderzoeksinstituut Plant Research aan product- en gewasinnovaties door samen te werken met boeren in de zoektocht naar nieuwe gewassen en teelten. De afgelopen jaren hebben ze bijvoorbeeld gekeken naar de mogelijkheden van soja, quinoa, tagetes en hennep.

Plants 4 Plants

Binnen Limburg wordt gewasinnovatie aangedreven door Plants 4 Plants. Hierin werkt de LLTB samen met verschillende lokale partijen om nieuwe gewassen te vinden waarbij verduurzaming en verwaarding van de volledige plant centraal staan. Doel van het project is te komen tot een positief saldo of verdienmodel voor de teler door een combinatie van duurzame toepassing van specifieke gewascomponenten. Hierbij kan gedacht worden aan de teelt van eiwitgewassen voor hoogwaardige (dier)voeding, waarbij reststromen van het gewas ingezet kunnen worden als vezelbron voor bijvoorbeeld duurzame meubelindustrie.

Onderdeel van Plants 4 Plants is een onderzoek van HAS Hogeschool naar de toepassing van vezelhennep als duurzaam middel voor onkruidbeheersing in de boomteelt. De vezelhennep wordt voor de studenten geteeld door Gebroeders de Boer uit Lottum, die daarmee de eerste ervaring opdoen met het gewas, de oogsttechnieken en de toekomstige mogelijkheden tot verwaarding. Andere gewassen waar naar wordt gekeken zijn de grote brandnetel, zilvergras en veldboon. Op Brightlands Campus Greenport Venlo bevindt zich een demonstratieveld van de gewassen.

Spelt en tritordeum

Sommige innovatieve gewassen zijn juist hele oude gewassen. Dat geldt bijvoorbeeld voor spelt, een oergraan dat al duizenden jaren geleden werd geteeld in Egypte. Spelt werd een hype in Nederland door de Kollenberger spelttelers, vijf boeren uit Zuid-Limburg. Inmiddels telen de mannen ook tritordeum, een mediterraans graan dat goed bestand is tegen warme, droge zomers en geprezen wordt om zijn duurzaamheid en gezondheidswaarde. Zowel de telers als de betrokken molenaar en bakkers worden voor hun werk betaald op basis van fair pricing, dat wil zeggen een eerlijke vergoeding, zonder dat het product te duur wordt voor de consument.

Zoete aardappel

De keuze van exotische groente- en fruitsoorten in de supermarkt is de afgelopen jaren explosief gestegen. Omdat de vraag naar deze producten toeneemt en de transportkilometers een grote belasting zijn voor het milieu, kijken sommige boeren naar mogelijkheden voor lokale teelt. Franc Goertz van Goertz asperges ontdekte dat het veranderende klimaat mogelijkheden biedt voor het telen van zoete aardappel op Limburgse bodem. In een samenwerking met groente- en fruitimporteur Nature's Pride worden zijn zoete aardappels nu exclusief verkocht bij supermarktketen Plus.

Papaja

Een andere exoot die Limburg heeft bereikt is de papaja. In vier hectare kassen in Wellerslooi groeit deze tropische vrucht aan duizenden bomen. Deze teelt is het resultaat van een onderzoek door de Business Unit Glastuinbouw en Bloembollen van Wageningen University & Research. Zij zochten uit welk tropisch fruit kansrijk zou zijn in de kassen van Nederlandse glastuinbouwondernemers. Van de onderzochte avocado, papaja en mango kwam de papaja het best uit de bus. Vier telers van de Venlose telersvereniging Sunfresh waren betrokken bij het onderzoek en besloten de stap te wagen zelf te telen.

Paddenstoelen

Champignonteler Oakfield uit Stramproy keek ook over de grenzen naar nieuwe mogelijkheden, en besloot veertien bijzondere paddenstoelen te gaan telen. Deze stap kwam grotendeels voort uit de steeds toenemende vraag naar paddenstoelen in heel Europa, als gevolg van actuele voedingstrends als minder suiker, zout, vlees en meer gezonde voeding. Ook worden paddenstoelen vaak ingezet als smaakvolle vleesvervanger met textuur. Bij Oakfields kweekt men bijvoorbeeld nameko's, eryngii en maitakes en staat duurzaamheid hoog in aanzien.

Paarse asperge

Aspergeteler Teboza in Helden oogst dit jaar voor het eerst paarse asperges van Limburgse grond. Helemaal nieuw is het niet, want eerder al kwamen er paarse asperges van de Spaanse velden waarover Teboza beschikt. Nu groeien ze echter ook op twee hectare in Nederland, net als de groene variant bovengronds. De paarse asperge is nog niet heel bekend, maar zal naar verwachting in populariteit gaan toenemen. Hij is bijvoorbeeld geschikter om rauw te eten dan de witte en de groene. Teboza hoopt de verkoop van deze asperge in zowel horeca als retail uit te breiden.

Truffel

In november gingen in een voormalige fruitgaard in Eys met truffelschimmel bewerkte eiken-, hazelaar-, en beukenboompjes de grond in, samen met 100 ton kalk uit de Kunradersteengroeve. Daarmee is de eerste commerciële Nederlandse truffelkwekerij een feit. De truffière is een initiatief van André Leclercq, eigenaar van delicatessenzaak Eyserhalte. Het is voorlopig nog wachten op de eerste truffels; in het meest gunstigste geval kunnen deze na 5 à 6 jaar geoogst worden.

Ken jij een innovatief gewas dat in Limburg wordt geteeld en ontbreekt op deze lijst? Laat het ons weten!