Agrosector blikt samen vooruit op razendsnelle klimaatverandering

Klimaatverandering gaat extreem snel en de mens is de oorzaak. Dat kunnen we concluderen uit het confronterende klimaatrapport van de VN. In tweeduizend jaar is het klimaat niet in zo’n rap tempo veranderd. Alleen drastische maatregelen kunnen extreme weersomstandigheden voorkomen. Het is ‘code rood voor de mensheid’, schrijft de VN.

Alarmbellen rinkelen voor Nederlandse landbouw

De akkerbouw en andere open teelten merken in Nederland de gevolgen van klimaatverandering als eerste. Telers zijn van nature geneigd hun teelten aan te passen en doen dat ook. Maar gaan die aanpassingen ver genoeg?

Veranderende weerpatronen laten zich slecht voorspellen. Dat maakt het lastig om klimaatverandering te vertalen naar een concrete dreiging. Toch is het essentieel om goed voorbereid te zijn. Droogte, hitte en extreme neerslag zijn verschijnselen waar boeren en tuinders steeds meer rekening mee moeten houden.

Risico’s in kaart brengen met stresstest

Het weer wordt grilliger, de risico’s worden groter. Onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) hebben een stresstest ontwikkeld, die een indruk geeft van de financiële risico’s voor telers. Voor meerdere bouwplannen en regio's zijn de economische risico's doorgerekend voor telers die geen maatregelen nemen.

De uitkomsten verschillen per teelt en regio en kennen een grote spreiding. Die bandbreedte houden de WUR-onderzoekers aan, omdat percelen, rassen en teeltomstandigheden verschillen. Daardoor zal ook de impact verschillend zijn. De KNMI-scenario's drukken de zwaarste stempel op de uitkomst.

Meer dan de grote lijnen schetsen doet de stresstest niet. Wel blijkt dat ook bij lichte klimaatveranderingen de schade gemiddeld genomen al gauw duizenden euro's per bedrijf per jaar bedraagt. En dan is verzilting nog niet meegenomen in de cijfers. Bij toenemende droogte en een minder gelijkmatige verdeling van neerslag zal ook die schade toenemen.

Voorbereidende maatregelen op extreem weer

Een van de maatregelen die de gevolgen van droogte en wateroverlast enigszins kan dempen, is werken aan een weerbare bodem. En veredelaars werken aan robuustere rassen die beter bestand zijn tegen weersextremen en ziekten en plagen die profiteren van een veranderend klimaat. Verder is er, aangezwengeld door de afgelopen droge jaren, veel aandacht voor de waterhuishouding.

Rabobank kwam eerder met een rapport over waterbeheer in de akkerbouw. De bank spoort telers aan breed na te denken over hun watervoorziening. De investeringen in beregeningsapparatuur zijn de laatste jaren flink toegenomen. Toch is al die beregeningscapaciteit maar een deel van de oplossing. Naast het financieren van bronnen en haspels, gaat Rabobank met klanten het gesprek aan over de watervoorziening in de toekomst. Want de beschikbaarheid van water is niet vanzelfsprekend. Zo zijn er steeds vaker beregeningsverboden en steeds meer discussie over de onttrekking.

Als het aankomt op schaars water verdelen, staat de akkerbouw laag op de lijst. Het is dus van belang om verantwoord met water om te gaan. De bank wijst in het rapport op waterbesparende maatregelen zoals druppelirrigatie. En op nieuwe technieken zoals peilgestuurde drainage.

Integrale aanpak

Verspreid over Nederland lopen projecten waarin op gebiedsniveau wordt nagedacht over waterberging. Rabobank benadrukt in het rapport nog eens het belang van die integrale aanpak. Veel bedrijven zijn onzeker over waterrestricties. En uiteindelijk moet alles te verantwoorden zijn. Want het kunnen beschikken over water is niet vanzelfsprekend.

Weerbaarheid is hét woord wat vaak terugkomt als het gaat om klimaatverandering. Daarbij gaat het om bodem en gewassen, maar ook om financiën. Telers moeten zich afvragen: Welke risico's wil ik lopen? Wil ik dat gevoelige gewas blijven telen in een gebied waar vaak de klappen vallen? Tegelijkertijd is de agrosector optimistisch over de toekomst, omdat de Nederlandse landbouw zich altijd heeft weten aan te passen.

Bronnen: Nieuweoogst | AD