Pal staan voor een duurzamere zorg: ‘We hebben de gebundelde kracht van de sector nodig’

Bij te verduurzamen sectoren denk je misschien niet als eerste aan de zorg. Toch is de medische sector in Nederland verantwoordelijk voor 7 procent van de nationale CO2-uitstoot. Verschillende initiatiefnemers pakken daarom de handschoen op om de zorg duurzamer en circulairder te maken. Een greep uit de aanjagers die Change Inc. dit jaar al sprak.

Patrick Deckers is voorzitter van Caring Doctors, een collectief van 2.300 zorgprofessionals die een vuist willen maken tegen de achteruitgang van onze planeet en het leven erop. Deckers werkte voorheen als orthopedisch chirurg, maar zegde zijn baan op om zich volledig op Caring Doctors te richten. Tegen Change Inc. vertelde hij over een initiatief om het dieet in ziekenhuizen plantaardiger te maken.

“Een ziekenhuis met zonnepanelen en warmtepompen vindt iedereen fantastisch. Maar als je zegt: we gaan ook het voedsel duurzaam maken, wordt het ineens heel spannend. Dan komen emoties om de hoek kijken. Dan gaat het over betutteling en vinden mensen de boodschap al snel belerend. De keukens in zorginstellingen zijn gigantisch. Het gaat niet alleen om voedsel voor patiënten, maar ook om personeelskeukens en eten voor bezoekers. In de gezondheidszorg worden jaarlijks vele miljoenen maaltijden geserveerd. Als je daar een transitie naar meer plantaardig realiseert, geef je een belangrijk signaal af aan de rest van de samenleving. We moeten echt gezonder gaan eten.”

Volgens Deckers is een gezond dieet de hoeksteen van een gezonde samenleving. Leefstijl speelt namelijk een belangrijke rol in het stijgen van de zorgkosten. Een ongezond voedingspatroon met veel dierlijke producten veroorzaakt overgewicht en bijvoorbeeld diabetes, hart- en vaatziekten en sommige vormen van kanker. Een plantaardig dieet geeft juist een kleinere kans op gezondheidsproblemen. Caring Doctors gaat daarom in gesprek met zorginstellingen om hun menu te verduurzamen en biedt voorlichting in de vorm van kookworkshops. “Als koks, artsen en verpleegkundigen samen met plantaardig voedsel aan de slag gaan, zien ze vaak tot hun verbazing dat je heel makkelijk dezelfde kwaliteit voeding kan bieden.”

Lees hier het hele interview met Patrick Deckers.

Eveneens een collectief van duizenden zorgprofessionals is de Groene Zorg Alliantie. Bestaande uit ruim tweehonderd commissies en green teams, probeert de organisatie op verschillende manieren zorginstellingen te verduurzamen. Huisarts en onderzoeker Evelyn Brakema is voorzitter van de Groene Zorg Alliantie en wil Nederlanders bewust maken van de relatie tussen klimaatverandering en gezondheid.

“Klimaatverandering is al zo dichtbij. Ik heb tijdens mijn huisartsenvisite eens een zeventigjarige vrouw langs gehad die drie dagen in haar garage had doorgebracht omdat het in de zomer te heet was in haar huis. We moeten duidelijk maken dat klimaatbeleid helpt om dit soort negatieve gezondheidsrisico’s te beperken. Als zorgverleners hebben we bij uitstek de rol om dat verhaal te vertellen. En dat wordt tijdens de aankomende kabinetsperiode nog belangrijker dan daarvoor.”

Maar ook naar het gedrag binnen zorginstellingen kan volgens Brakema nauwlettender gekeken worden. Ze wijst erop dat bij medische ingrepen momenteel voornamelijk een afweging gemaakt wordt tussen de betaalbaarheid, kwaliteit en toegankelijkheid ervan. “Ik denk dat duurzaamheid ook heel belangrijk is om daar aan toe te voegen. Er zijn veel voorbeelden van het verduurzamen van de handelingen zonder dat de kwaliteit van zorg daar slechter van wordt. Maar soms zul je pijnlijke vragen moeten stellen. Gaan we nu iemand opereren die geen goede levensverwachting heeft, alleen maar om dat leven met drie maanden te rekken? Of, in het geval van milieuvervuilende medicatie, leidt de behandeling voor één persoon er misschien toe dat het leven van meerdere personen elders slechter wordt? Het zijn gevoelige vragen die we lang uit de weg zijn gegaan, maar die goed zijn om te stellen.”

Lees hier het hele interview met Evelyn Brakema.

Een ware coryfee in de duurzame zorg is Cathy van Beek. Van Beek is oud-bestuurder van het Radboudumc, zorgambassadeur voor MVO Nederland en bovenal een van de eersten die duurzame zorg – ruim twintig jaar geleden – op de kaart zette. Sindsdien heeft ze veel initiatieven zien ontstaan, maar mist ze de vereende krachten van de gehele sector. “Johnson & Johnson (een van de grote leveranciers in de medische industrie, red.) gaat echt niet luisteren naar de duurzame eisen van één ziekenhuis”, zei ze in een eerder interview met Change Inc. “Om het systeem te veranderen, hebben we de gebundelde kracht van de sector nodig.”

Van Beek benadrukt dat er nog veel moet gebeuren als de zorgsector zijn duurzaamheidsdoelen wil halen. Bijvoorbeeld: het streven om in 2030 het grondstoffenverbruik met 50 procent te hebben verminderd. “Van de vijf pijlers van de Green Deal ben ik hierover het meest pessimistisch. Het vereist dat we over onze eigen schaduw heen kijken. Eigenlijk is de schaal van Nederland te klein om dit te bewerkstelligen. Daarvoor moeten we een actieve rol gaan spelen in Europa, via Europese wetenschappelijke verenigingen.” Volgens van Beek hebben zorgprofessionals op Europees niveau de sleutel in handen om druk uit te oefenen op fabrikanten om hun processen en materialen te verduurzamen.

Lees hier het hele interview met Cathy van Beek.