Hoe kunnen we ondernemers in Limburg verder helpen met circulair bouwen?

Door Cirkelstad Limburg

Die vraag beantwoorden we met de Monitor Circulair Bouwen in Limburg: een uniek onderzoek onder 34 ketenpartijen dat de stand van zaken, knelpunten én kansen in kaart brengt.

De bouwopgave in Limburg is groot, terwijl de urgentie van ons milieuvraagstuk groeit. Om beide opgaven met elkaar te verenigen, dienen we aan de slag te gaan met circulair bouwen. Om de transitie naar een volledig circulaire bouwsector te versnellen, deelt Cirkelstad Limburg de resultaten van de Monitor Circulair Bouwen in Limburg.

De Monitor Circulair Bouwen in Limburg stelt ons in staat om gericht kennis, netwerkfaciliteiten en oplossingen aan te reiken omtrent de huidige uitdagingen voor ondernemers, onder meer tijdens onze partnerbijeenkomst op 19 juni (zie onderaan). De resultaten zijn verwerkt tot de volgende 5 opvallende trends die de route uitstippelen naar een verdere ontwikkeling van de circulaire bouw in Limburg.

Trend 1: Weinig juridische en financiële ruimte voor circulair bouwen

De interesse in circulair bouwen blijft groeien, maar wordt belemmerd door gebrek aan kennis van wet- en regelgeving in de keten, van gemeenten tot bouwbedrijven en van woningcorporaties tot toeleveranciers, waardoor veel circulaire initiatieven stranden of vertragen.

Er zijn meer juridische en financiële mogelijkheden dan wordt aangenomen om met circulaire initiatieven aan de slag te gaan. Denk aan het boeken van afschrijvingskosten voor circulaire producten en het herzien van verouderde inkoopregels die geen ruimte bieden voor circulaire oplossingen. Het ontbreken van juridische en financiële borging voor circulaire prestaties in contracten vormt een ander belangrijk knelpunt. Uit de monitor blijkt dat bij 67% van de deelnemers borging nauwelijks onderdeel uitmaakt van de bedrijfsuitvoering.

Trend 2: Lange termijn visie vs. korte termijn keuzes

Meer dan de helft van de deelnemers (54%) erkent dat een gebrek aan lange­termijnvisie een van de grootste obstakels is in de transitie naar circulair bouwen. Zonder een strategisch raamwerk missen organisaties het overzicht om duurzame keuzes te integreren in besluitvorming. Dat leidt vaak tot korte termijn ­oplossingen die weliswaar goedkoper lijken, maar uiteindelijk duurzamere projecten ondermijnen. Bovendien houdt vrijwel niemand zich nog bezig met het formuleren van een ‘afbouwpad’: het afbouwen van lineaire processen en materialen. Voornamelijk woningcorporaties, toeleveranciers en gemeenten besteden hier nog maar beperkt aandacht aan.

Trend 3: Voor de transitie naar circulaire bouw is goede ketensamenwerking essentieel

Een succesvol circulair bouwproject staat of valt met ketensamenwerking, maar toeleveranciers en bouwbedrijven ervaren dit nog steeds als een van de grootste uitdagingen. Gemeenten en woningcorporaties scoren het laagste in samenwerkingsinitiatieven, waardoor kennis, middelen en expertise onvoldoende worden gedeeld. Door de nadruk op korte ­termijn resultaten en eigenbelang blijft strategische, langdurige samenwerking onderontwikkeld, wat de opschaling van circulaire processen belemmert. Er is hierin een duidelijke overlap met trend 2.

Trend 4: Sociale aspecten nog te vaak een blinde vlek in circulaire bouwprojecten

Het Nieuwe Normaal (HNN), het landelijke raamwerk voor circulair bouwen, omvat technische-, milieu- en sociale- aspecten van het bouwproces. Helaas krijgen de sociale aspecten in veel circulaire bouwprojecten nog niet de aandacht die ze verdienen. Met name woningcorporaties zetten hier nauwelijks op in terwijl ze vaak dicht bij de bewoner staan.

Bouwbedrijven lopen voorop in dit aspect, vanwege hun goede omgang met bewoners en werknemers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het inzetten van re-integratiekrachten in bouwprojecten is een waardevolle ontwikkeling die zowel sociale impact als voordelen voor de betrokkenen biedt. Toch wordt dit nog niet op grote schaal benut. Door meer focus te leggen op de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, kunnen circulaire bouwprojecten niet alleen duurzamer worden, maar ook bijdragen aan een inclusievere werkplek.

Trend 5: Circulair bouwen zonder structurele implementatie, dan blijven ambities vrijblijvend

Circulaire prestaties worden zelden stevig verankerd in contracten, wat leidt tot vrijblijvende afspraken en gemiste kansen voor structurele verandering. Vooral juridische én financiële borging ontbreken bij de deelnemers, uitgezonderd van de adviesbureaus. Gemeenten, corporaties en toeleveranciers blijven hierin achter. Hier ligt dan ook een kans om een inhaalslag te maken door circulaire doelen vaker zwart-op-wit vast te leggen. Hierdoor ontstaat meer duidelijkheid en langdurige toewijding in de gehele keten.