Marcel Roosen van GreenTechLab over de vruchtbare samenwerking tussen agrofood en mechatronica

Als je een kikker wel hoort, maar niet ziet, hoe kun je dan de populatie onderzoeken? Wat zijn manieren om de fijnstofuitstoot in de pluimveesector terug te dringen? Hoe kunnen we het kweken van insecten slimmer automatiseren? En wat bepaalt de omvang van een paprika-oogst? Het is een greep uit de vragen die bedrijven en instellingen neerleggen bij GreenTechLab, het kenniscentrum van Fontys Venlo. GreenTechLab onderzoekt met medewerkers en studenten van uiteenlopende richtingen het vraagstuk en ontwikkelt technieken om de antwoorden te vinden.
Kiempunt Limburg praat erover met manager Marcel Roosen. Over de weg naar succes, samenwerken en kijken met verschillende brillen op.

Marcel Roosen is de belichaming van een leven lang leren. “Ik blijf me graag ontwikkelen. Ik doorliep eerst de lts, toen de mts en daarna pas de hts. En ik heb net mijn master afgerond! De passie voor techniek zat er altijd al in. Na twaalf jaar bedrijfsleven werd ik benaderd om bij GreenTechLab te komen werken. Wat me erg aansprak was de toepassing van techniek op allerlei innovatievraagstukken van de sector. Inmiddels hebben we onze scope wel scherper weten te definiëren, want in het begin kregen we de vreemdste vragen. We zeggen nu: welk vraagstuk het ook is, het moet techniekgedreven zijn en het moet innovatiepotentieel hebben. We zoeken naar een antwoord door te focussen op mechatronica: software, elektronica en mechanica of een combinatie van die drie. Ook kijken we of het aansluit bij actuele en relevants trends en opkomende technologieën.”

“De passie voor techniek zat er altijd al in”

Liefst de meest uitdagende vraagstukken

Mede vanuit de aanscherping van de koers ontstaat in 2017 het initiatief ‘Boer zoekt engineer’. Het is een samenwerkingsverband met Arvalis, gesteund door Keyport en Rabobank. Arvalis weet actuele en relevante vraagstukken aan de oppervlakte te krijgen en legt deze vervolgens voor aan GreenTechLab. Nieuwe technologieën waar nog een wereld te ontdekken valt hebben de voorkeur, zoals IoT (Internet of Things), klimaataansturing bij gesloten kweek, robotica, AI (Artificial Intelligence) en deep learning/machine learning. Door de samenwerking weten meer en meer partijen het kenniscentrum te vinden en kunnen grotere projecten worden opgepakt. Roosen: “Soms krijg je een te kleine vraag, die weliswaar heel relevant is voor het betreffende bedrijf, maar voor ons in kennisontwikkeling te weinig biedt. Dan proberen we dat te vertalen naar een project waarbij we de lat wat hoger leggen. Hoe kunnen we bijvoorbeeld niet alleen sensoren bouwen en data verzamelen, maar daarmee ook daadwerkelijk onderzoek doen dat leidt tot nieuwe inzichten? Het moet verder gaan dan een interessant rapport voor de opdrachtgever.”

Marcel Roosen toont een sensor voor het meten van fijnstof, CO2 en NH3

Vooraan in de keten

Roosen onderscheidt drie typen vragen. “Kleine partijen zijn vaak op zoek naar slimmere manieren om een proces te organiseren. De middelgrote bedrijven hebben de basis staan, maar zoeken naar optimalisatie en kwaliteitsverbetering. Hierbij is vaak het doel arbeidskracht besparen. De grote partijen willen echt een kwaliteitsslag maken met de toepassing van nieuwe technologieën. Denk aan het verbeteren van het kweekproces door ziektes te voorkomen of onderzoek te doen naar groeifactoren. Klein of groot: vaak zit er een latente behoefte onder een vraag. Als je een early facilitator of zelfs initiator wilt zijn zoals wij, dan is het zaak om die latente behoefte helder te krijgen en goed door te vragen. Dan kun je langer betrokken zijn en zien medewerkers en studenten meer de toegevoegde waarde van hun werk.” Het liefst gaat Roosen dan ook gezamenlijk met de opdrachtgever een publiek-private samenwerkingen aan van 2,5 tot 3 jaar. “Blijkt in de loopt van het project dat er veel marktpotentieel is, dan gaan we strategische partners zoals engineersbureaus en maakbedrijven betrekken om het verder te kunnen brengen. Die partnerships zijn hard nodig, want als GreenTechLab kunnen we niet zo onstuimig groeien als in het bedrijfsleven. We hebben een bepaalde capaciteit en die is al stevig uitgebreid in de afgelopen jaren. We vinden het belangrijk om veel te doen met studenten, maar de kennis moet wel bij de medewerkers blijven. We moeten gestaag groeien om de kwaliteit te borgen.”

“We willen gestaag groeien om de kwaliteit te borgen.”

A-systems voor kikkers

Samenwerking met andere kennisinstellingen als HAS en CITAVERDE verlopen soepel, vindt Roosen. Zo is met HAS de nieuwe minor A-systems ontwikkeld. Studenten ontdekken hoe biologie en techniek samenkomt in innovatieve oplossingen door te werken aan een case van een bedrijf. In multidisciplinaire groepjes studenten wordt twee dagen per week bij Fontys aan de case gewerkt, twee dagen bij HAS en gaan de studenten wekelijks op bedrijfsexcursie. “Zo brengen we voor het tracken en tracen van een bepaald soort kikker allerlei kennis bij elkaar: twee studenten van HAS, drie van ons. Kennis van software en elektronica, maar bijvoorbeeld ook een student uit Zuid-Afrika die veel kennis heeft van kikkers en wist dat er een database van kikkergeluiden is. Als je de kikkers niet met camera’s kunt spotten, maar wel met microfoons hun unieke kwaken kunt herkennen, heb je een meetmechanisme te pakken. Daarna kun je gaan kijken welke apparatuur en software nodig is voor een betrouwbare meting en rapportage.”

Verschillende brillen

Aan de eerste editie van de minor A-systems nemen 20 studenten deel. Met minimale promotie was de minor binnen no time gevuld. “Studenten hebben doorgaans veel aandacht voor de grote vraagstukken van nu. Thema’s als duurzaamheid, circulariteit, het wereldvoedselvraagstuk: het leeft enorm. Vanuit de International Exchange Office van Fontys trekt het bijvoorbeeld studenten uit Mexico en Zuid-Korea. Dat is goed nieuws, want we willen dat ieder vraagstuk vanuit diverse invalshoeken bekeken wordt om tot de optimale oplossing te komen. Diversiteit in vakgebied en in culturele achtergrond helpt om die verschillende brillen op te kunnen zetten. We willen vanuit Fontys internationale studenten helpen om hier ook werk te vinden en zo hun talent te behouden voor de sector. Dat betekent dat we hen ook stimuleren en steunen om zichzelf te laten zien aan de buitenwereld en proactief te zijn, ook al zit dat niet altijd in hun cultuur.”

“Laten we talent behouden voor de sector”

Robot telt paprika’s

Op de vraag op welk project Roosen het meest trots is, komt direct antwoord: “Op onze AI-toepassing waarmee we de paprika-oogst kunnen voorspellen. Het is een nieuwe techniek om afwijkingen het gewas en mogelijke ziektes te signaleren. Met de ontwikkelde software kunnen robots paprika's herkennen en tellen. Telers kunnen zo preciezer meten waar de rijpe paprika's hangen en om hoeveel exemplaren het gaat. Hierdoor is het werk gemakkelijker te plannen en kunnen ondernemers beter inschatten hoeveel plukkers ze voor dit werk nodig hebben. Dit project doen we samen met Kwekerij Litjens, Vieverde en Yookr. De flow van dit project was perfect: de planning en timing was goed, het gevraagde kennisniveau was voldoende ambitieus en we werkten samen met verschillende universiteiten. Als de hypothese dan wordt geïmplementeerd en het blijkt ook nog eens echt te werken, dan is dat gewoon erg gaaf! Belangrijk is de onderlinge communicatie en dat we de verwachtingen afstemmen. Je moet bereid zijn kennis te delen en ook accepteren dat dingen soms meer tijd vragen dan je vooraf had gedacht.”
Inmiddels is duidelijk dat er financiering is gevonden voor een vervolg van het project bij Fontys, SIA KIEM-HBO en het Centre of Expertise HTSM. Het gaat helpen om de innovatie verder te ontwikkelen en de meerwaarde ervan inzichtelijk te maken. “Vaak komen de resultaten van onze projecten pas jaren later tot uitdrukking. Een techneut wordt blij als het proces werkt en hij de techniek in de praktijk weet toe te passen. Maar uiteindelijk gaat het de agrariër om de toepassing, dat zijn de cijfers die hij zoekt. Hoe dat tot stand is gekomen, maakt hem niet zoveel uit.”

De demo-opstelling van de 'paprika-oogst voorspeller'

Hybride leeromgeving

Nu Roosen heeft gezien hoezeer multidisciplinair werken bijdraagt aan succes, wil hij daar graag nog een stap verder in gaan. “Ik zou heel graag een grote projectruimte willen creëren voor een hybride leeromgeving. Verschillende kennisinstellingen en de opdrachtgever kunnen in zo’n ruimte gezamenlijk projecten definiëren en uitvoeren. Iedereen is dan eigenaar: er is een gezamenlijk proces en programma en we hebben een gedeelde governance. Samenwerking gaat dan nog vloeiender en kennisdeling verloopt organisch. Ik ben ervan overtuigd dat het gaat lukken, de vraag is alleen nog wanneer.”
Daarnaast wil Roosen nog meer aanwezig zijn op de Brightlands Campus Greenport Venlo. “Ik geloof in een continue dialoog tussen onderwijs en bedrijfsleven. Zijn we als onderwijs nog goed bezig of moeten we bijsturen of ontwikkelen? Anderzijds moeten we GreenTechLab bij sommige bedrijven nog zichtbaar maken. Als we fysiek aanwezig zijn op de campus, gaat dat vanzelf. De focus van Brightlands op gezonde en veilige voeding sluit mooi aan op onze focus en op die van de HAS en Maastricht University. Het insectenkweeksysteem is een mooi voorbeeld van een project dat we gezamenlijk verder kunnen brengen. Maastricht University kan bijvoorbeeld de gezondheidseffecten van eiwit uit insecten onderzoeken, HAS kan kweekprotocollen ontwikkelen, Brightlands kan de borging van de veiligheid verder brengen, wij kunnen de techniek van het kweeksysteem doorontwikkelen. Zo kan het project een belangrijke bijdrage leveren aan een nieuwe sector binnen de agrofood die circulair is, zeer efficiënt produceert en een mogelijk antwoord vormt op het wereldvoedselvraagstuk!”

“Als het blijkt te werken, is dat zo gaaf!”

Maak ook gebruik van GreenTechLab

Naast het uitvoeren van onderzoeks- en ontwikkelprojecten organiseert GreenTechLab regelmatig workshops en masterclasses voor geïnteresseerden. Ook is er een IoT e-learning module die iedereen kan benaderen. Wil je meer weten of heb je een project dat je met GreenTechLab zou willen doen? Mail naar info@greentechlab.nl of bel +31 (0)8850 78844.