Het nieuwe telen: het onderbuikgevoel voorbij

Komkommers, tomaten, blauwe bessen, champignons en sierteelt: waar innovatief wordt geteeld, daar wordt data verzameld. Inmiddels staan op zo’n 45 locaties sensoren van Yookr, die 24 uur per dag allerlei gegevens registreren, zoals luchtvochtigheid, temperatuur en groei van de plant.
John van Helden gelooft dat juist het verzamelen en analyseren van deze data een belangrijke rol gaat spelen in het nieuwe telen: preciezer, slimmer en duurzamer. Nu Yookr 4 jaar bestaat, gaan we in gesprek met deze innovatieve ondernemer.

Net zoals hij zijn klanten voorhoudt, werkt Van Helden zelf ook: blijven inspelen op nieuwe inzichten. “We hebben net een spraak-app ontwikkeld, waarmee telers heel eenvoudig hun acties kunnen inspreken. Zoveel water, zoveel voedingsstoffen en zoveel gewasbeschermingsmiddelen heb ik ingezet. Die acties worden via de app gedigitaliseerd en vertaald naar data die nodig zijn voor certificering. Dat scheelt de teler veel tijd en sluit perfect aan op het werken in een kas of op een veld.” Het is een mooie aanvulling op de verschillende typen sensoren die Yookr gebruikt om telers inzicht te geven in hoe een gewas zich gedraagt onder welke omstandigheden.

Aannames checken

Voor Van Helden is niets vanzelfsprekend. “Vaak doen we allerlei aannames, vanuit wat we al weten en ons onderbuikgevoel. Met de sensoren kun je checken of dat gevoel wel klopt. Neem de groeicurve van een plant. Je verwacht dat een plant alleen overdag groeit, omdat het dan licht is. Door een gewichtssensor te gebruiken die iedere 5 minuten het gewicht meet, kun je een grafiek maken met de groeifactor per uur. Als je dan merkt dat een plant ook ’s nachts nog verrassend hard doorgroeit, moet je dat beeld bijstellen.” Als ik daar direct allerlei conclusies aan wil verbinden, trapt Van Helden op de rem. “Dankzij zo’n groeifactor-grafiek kunnen we op termijn meer zeggen over oogstontwikkeling van een gewas. Maar nu is het nog te vroeg om aan interventies te denken. Volgend jaar gaan we met zo’n 20 planten metingen doen en de output controleren. Dan worden de cijfers al harder.”

“De tuinbouw gaat de komende 10 jaar grote veranderingen doormaken”

Langdurig proces

Het onderstreept dat voor telers data verzamelen niet iets is waar je zomaar aan begint. Trajecten duren zeker 3 jaar om van data tot inzichten en interventies te komen. “Mensen zijn niet gewend om zo te kijken. Maar als je eerste data onder ogen krijgt, roept dat altijd weer nieuwe vragen op. Daardoor ga je meer en meer digitaliseren en krijg je steeds meer inzichten over welke factoren een rol spelen. Bij buitenteelten is de bodem bijvoorbeeld heel belangrijk. Ieder teeltproces is verschillend en daarom is er nog veel werk te verzetten.” Het mag dan een langdurig proces zijn, het is wel een proces waar de markt aan toe is. “Overheden stellen steeds strengere eisen aan telers: je moet meetbaar maken wat je doet en je mag steeds minder gewasbescherming gebruiken. Ik voorzie dan ook dat de tuinbouw in de komende 10 jaar grote veranderingen zal doormaken.”

Werken met de natuur

Van Helden verwijst naar Kas van de Toekomst, een kasontwerp van WUR als voorbeeld voor de tuinbouwsector. De Full Electric kas met full led-belichting voor de verlichting, een warmtepomp om de kas te ontvochtigen en een installatie voor zuivering en hergebruik van het drain- en condenswater, moet laten zien dat klimaatneutraal produceren in de toekomst mogelijk is. Van Helden: “Ik ben ervan overtuigd dat het mogelijk is om zonder gewasbeschermingsmiddelen te werken, als we maar beter leren hoe de natuur in elkaar zit. We hebben nu nog onvoldoende kennis van water en bodem. Dat komt doordat we in de vijftiger en zestiger jaren naar de gemakkelijke en goedkope chemische middelen grepen en daardoor zijn vergeten wat de natuur ons vertelt. Gelukkig slaan steeds meer telers een nieuwe richting in en kunnen we terug naar werken met de natuur in plaats van tegen de natuur in. Ook teeltadviseurs dragen bij aan meer bewustzijn en helpen de omslag te maken.”

“In elke teelt valt winst te behalen door beter te weten wat er gebeurt.”

Samen succesverhalen creëren

Nu bevindt zo’n 90 procent van Yookr’s klanten zich in Noord-Limburg. Maar dat gaat veranderen. “Voor volgend jaar zetten we ook in op bedrijven buiten de directe omgeving, inclusief België en Duitsland. Het is de combinatie van onze tools met onze persoonlijke betrokkenheid die maakt dat telers graag met ons werken. Ik wil samen iets doen, zodat er ook echt iets gebeurt. De klant heeft niets aan een berg data zonder praktische oplossingen en verbeteringen. Alleen dan kun je een succesverhaal creëren. Dat betekent dat ik de tijd neem om de juiste vragen te stellen. We kijken samen waar en hoe we het beste kunnen digitaliseren. Zo hebben we voor een klant in de sierteelt kunnen zorgen voor just in time beregening zonder onnodig verlies van water. Via de sensoren ontvangt de teler een pushbericht vlak voordat er vorst op komst is. Ook zijn we sinds kort bezig in de champignonteelt met camera’s om de verschillende groeistadia in kaart te brengen. Dat levert allerlei nieuwe inzichten op om de teelt verder te optimaliseren. Zo zitten in elke teelt vragen en onzekerheden waar winst te behalen valt, als je beter weet wat er gebeurt.”

Vertrouwen op data

Boy Jacobs van komkommerteler SiTesta’s in Venlo maakt al jaren gebruik van de Yookr-sensoren, om betrouwbare data te verzamelen waarmee hij aantoonbaar hogere kwaliteit teelt kan bieden die duurzaam is geproduceerd. “In Nederland zetten telers vooral in op het drukken van kosten met als doel de goedkoopste te zijn. Maar wij willen onze pijlen meer richten op het verwaarden van onze hoge kwaliteit teelt.” Om aan te kunnen tonen dat je duurzaam en hoogwaardig bezig bent, is het betrouwbaar verzamelen van data natuurlijk wel essentieel. “We halen best veel informatie op, maar het is nog lastig om hier goed op te kunnen sturen. Door data te blijven cross-checken en door samen met Yookr te blijven werken aan de ontwikkeling van de software, komen we steeds een stapje verder.”

Boy Jacobs van SiTesta’s in Venlo

Ook Bart Verheijen, productmanager zacht fruit bij Kekkilä-BVB, gebruikt de sensoren van Yookr om meer data te verzamelen. “We maken binnen Kekkilä-BVB veel gebruik van Life Cycle Analyses. De duurzaamheidseffecten van een bepaald type substraat worden in deze LCA’s inzichtelijk gemaakt. De ontwikkelingen gaan ontzettend snel, waardoor we steeds meer hernieuwbare grondstoffen kunnen gebruiken, zoals sphagnum moss. Dankzij sensortechnologie hebben we veel kennis over nieuwe grondstoffen kunnen vergaren en kunnen we klanten optimaal adviseren in de juiste substraatkeuze. En die kennisontwikkeling gaat door, ook doordat we verbanden gaan leggen met ons eigen lab.”

Big data, big business

SiTesta’s en BVB Substrates zijn voorbeelden van koplopers en de komende jaren zullen er steeds meer volgen. Voor telers is het serieuze business, want een besparing op energie en water en een voorspelbare afzet is goud waard. En dat zie je ook terug bij overnames, voorspelt Van Helden. “Wil je je bedrijf over 5 of 10 jaar goed verkopen, dan moet je nú digitaliseren. Dan verkoop je niet alleen een perceel of een kas, maar ook enorm waardevolle kennis.”