True Pricing: duurzaam produceren voor een eerlijke prijs

Test met 5 ondernemers in Limburg

Gezonde voeding en de impact van voedselproductie worden steeds belangrijker thema’s voor de consument. Mensen willen weten wat ze eten en willen begrijpen wat de impact is op hun lichaam en op de planeet. Dat zien we ook terug in cijfers van de Rabobank: in de afgelopen vijf jaar is de afzet van biologische voeding in Nederland met gemiddeld 10% per jaar gestegen, terwijl de voedingsmarkt als geheel maar 1% per jaar groeide.

Het bedrijfsleven begint beter in te spelen op de behoefte aan meer informatie over de herkomst van voedingsproducten en de wijze van produceren. Zo bestickert Nature and More haar fruit en groenten met een code, waardoor de consument de herkomst kan traceren en de biologische telers virtueel kan ontmoeten. Dit bedrijf introduceerde ook de duurzaamheidsbloem, om alle aspecten van duurzaamheid inzichtelijk te maken voor consument, retailer en teler.

Wat duurzaam produceren met True Pricing te maken heeft

Duurzaam produceren is vaak duurder en dat houdt massale adaptatie nog tegen. Tenminste, als je naar de supermarktprijzen kijkt. Hier komt True Pricing om de hoek.

True Pricing draait om een compleet beeld te geven van de kosten. Niet alleen alle zichtbare kosten, maar ook de verborgen kosten van productie worden in kaart gebracht. Bij verborgen kosten kun je denken aan:

• Kosten voor waterzuivering die nodig zijn door lozing van afvalwater
• Medische kosten die ontstaan door luchtvervuiling of andere milieuschade
• Kosten voor het verhogen van dijken nodig omdat de waterspiegel stijgt vanwege klimaatverandering

Verborgen kosten worden afgewenteld op de maatschappij. Indirect betaalt de consument er dus wel degelijk aan mee via belastingen of ervaren schade. Deze video brengt het heel duidelijk in beeld:

True Pricing maakt alle kosten transparant, om zo de consument te helpen een beter overwogen keus te maken. Maar juist dat inzichtelijk maken van alle kosten is nog niet zo eenvoudig. Het gaat vaak om langetermijneffecten die moeilijk zijn toe te schrijven aan een bepaalde activiteit van een bedrijf. Wat is de impact van die ene boerderij of fabriek op de grond- en waterkwaliteit? Hoe meet je dat binnen een complexe omgeving waarop ook veel andere factoren invloed hebben? En hoe hang je aan die specifieke impact een prijskaartje?

True Cost bloem

Importeur van biologische groenten en fruit Eosta gaf Soil & More Impacts en EY (voorheen: Ernst & Young) de opdracht om de voordelen van biologische productie financieel zichtbaar te maken met de True Cost Bloem. Met een dashboard krijgen beleidsmakers een tool in handen om meer schadelijke productiemethoden zwaarder te belasten en duurzame methoden juist belonen. Daarmee wordt duidelijk dat biologisch niet zozeer duur is. Gangbare productiemethoden zijn juist te goedkoop, omdat de verborgen kosten niet zijn verwerkt in de prijs.

Idealisme of economie

Banken, investeerders, pensioenfondsen en institutionele beleggers zullen in de toekomst bedrijven niet alleen op basis van hun financiële prestaties beoordelen, maar ook naar de impact op de natuur en de samenleving kijken. Meer en meer politici realiseren zich dat biologisch produceren veel overheidsuitgaven kan besparen. In Zweden is de belasting op kunstmest zelfs verhoogd naar 20% om het gebruik te ontmoedigen en verontreiniging van de grond tegen te gaan. In Nederland is 25% van het Nederlandse grondwater verontreinigd door landbouwchemicaliën, dus ook hier is de noodzaak tot anders produceren groot.

True Pricing in Limburg: potentie bij bedrijfscatering

Provincie Limburg heeft studenten van Hotel Management School Maastricht onderzoek laten doen naar de markpotentie van het TCA-principe bij bedrijven als het gaat om de inkoop van bedrijfscatering. Inkopers bij 96 Limburgse bedrijven met 75 of meer medewerkers zijn hierover bevraagd. Hieruit bleek dat er met name potentieel is onder bedrijven die duurzaamheid en een maatschappelijk verantwoord inkoopbeleid zwaarder laten wegen dan prijs en gemak. Belangrijke randvoorwaarden voor succesvolle implementatie zijn onder andere transparantie en praktische toepasbaarheid van het TCA-principe en communicatie over TCA naar de eindgebruiker.

Daarnaast heeft Soil & More Impacts met vijf Limburgse bedrijven een project gedaan om de True Cost van hun werkwijze te onderzoeken. De insteek is om een ‘eerlijke’ prijs van voedsel te bepalen en te onderzoeken of de ketenpartners bereid zijn om samen de meerwaarde van een duurzaam geproduceerd Limburgs product te betalen. Vijf ambitieuze ondernemers gingen met elkaar in gesprek over hun bedrijfs- en maatschappelijke bijdrage. Het gaat om People’s Farm (Maasbree), fruit- en hopteler Roger Wouters (Reijmerstok), fruitteler Lion Kniest (Baarlo), bioteler Bioverbeek (Velden) en melkveebedrijf Guido van Hoven (Eckelrade). Deze koplopers leveren niet alleen voedsel, ze leveren indirect ook diensten voor het landschap en de maatschappij. Daarmee hebben ze impact op de bodemvruchtbaarheid, het waterhuishouden van de bodem, de CO2-opslag en de biodiversiteit in de omgeving. Voor de consument is dit echter nog niet zichtbaar en kan daardoor het onderscheid met andere bedrijven dus nog niet op waarde schatten.

Discussie over prijs

Soil and More Impacts heeft de kostenberekeningen gemaakt per hectare. Als deze kosten zouden worden teruggerekend naar een prijs per product kom je vrij hoog uit, wat een onrealistische ‘markt’prijs’ van groenten, fruit en melk uit Limburg zou weergeven. De rekenmethodiek volgens het TCA-principe is nog volop in ontwikkeling. Wat duidelijk wordt is dat negatieve externe effecten nu nog beter gekwantificeerd kunnen worden dan positieve. De Provincie Limburg is een van de eerste provincies die hiermee aan de slag is gegaan. Gedeputeerde Hubert Mackus van Landbouw wil het belang hiervan ook toelichten in Den Haag en Brussel. Mackus: “De discussie over prijs moeten we met z’n allen voeren, dan pas kunnen we echt stappen maken.”

Vervolg met speeddates

Uit het onderzoek is opnieuw duidelijk geworden dat alle gemaakte kosten voor het produceren van voedsel niet in verhouding staan tot de marktprijs die door de markt wordt bepaald en die momenteel door inkooporganisatiesen de consument wordt betaald. Het systeem is niet langer houdbaar en zal moeten veranderen. Als vervolgstap zal de Werkgroep Korte Ketens speeddates gaan organiseren tussen cateraars en duurzaam producerende agrarisch ondernemers.

Wil je meer weten over deze speeddates? Neem contact op met Sanne Minten (sljn.minten@prvlimburg.nl) of Niek Theunissen (niek.theunissen@liof.nl) van de Werkgroep Korte Ketens.

Download hier het adviesrapport van Hotel Management School Maastricht over de marktpotentie van TCA

Bronnen: True Cost Accounting Limburg, Eosta / Duurzaam Bedrijfsleven / Provincie Limburg Beeldmateriaal: Eosta